23 czerwca mijają trzy lata od historycznego wpisu bocheńskiej kopalni soli na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Decyzja zapadła o godz. 10.50 polskiego czasu podczas głosowania delegatów w Phnom Penh, stolicy Kambodży.
Początki starań o prestiżowy wpis miały miejsce 7 lat temu. 9 września 2009 r. kopalnię odwiedził ówczesny minister kultury Bogdan Zdrojewski. Jeszcze w tym samym miesiącu odbyło się wyjazdowe posiedzenie Polskiego Komitetu ds. UNESCO właśnie w bocheńskiej kopalni. Wtedy zdecydowano, że należy rozpocząć prace nad przygotowaniem wniosku o wpis.
Dokument liczący ponad 300 stron powstawał przez ponad rok, złożono go w styczniu 2011 r. Co ważne, zdecydowano wówczas, że Bochnia nie będzie walczyć o własny wpis, ale postara się o rozszerzenie wpisu na listę UNESCO siostrzanej kopalni w Wieliczce. Ważnym atutem bocheńskiej kopalni był fakt, że miasto miało wówczas uchwalony plan zagospodarowania przestrzennego dla dzielnicy Śródmieście. Była to forma prawnej gwarancji, że otoczenie zabytkowych szybów nie zostanie oszpecone przypadkową architekturą.
Wpis na listę UNESCO uruchomił kolejne przełomowe dla kopalni decyzje. W ministerstwie skarbu zdecydowano o wstrzymaniu procesu likwidacji kopalni i wprowadzeniu zarządu komisarycznego, a w konsekwencji do przekształcenia żupy w spółkę skarbu państwa. Zmiana ta weszła w życie z dniem 1 października 2013 r. Kapitał zakładowy spółki wynosi 1 mln zł.
Obecność na liście UNESCO to nie tylko prestiż i duża promocja na skalę międzynarodową, ale również obowiązki. Co kwartał należy sporządzać raporty na temat stanu kopalni, a co 5 lat mają być prowadzone gruntowne kontrole ze strony komitetu ds. UNESCO. Gdyby stwierdzono rażące nieprawidłowości, wpis mógłby zostać cofnięty.
Od 2013 r. kopalnia soli w Bochni systematycznie uruchamia nowe atrakcje turystyczne. Wiosną 2014 r. otwarto trasę „Wyprawa w stare góry”, zwaną pierwotnie ekstremalną, rok później uruchomiono „Końską drogę”, 25 czerwca br. zostanie udostępniona dla turystów kolejna trasa, zwana przyrodniczą. Eksponuje ona odkryte niedawno w bocheńskich podziemiach zjawisko fluorescencji halitu.
W pierwszą rocznicę wpisu na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO odsłonięto tablicę pamiątkową. W drugą rocznicę otwarto w sejmie wystawę fotografii pt. „Światowe dziedzictwo”, ukazującą zabytkowe podziemia kopalni w Wieliczce i Bochni. W trzecią rocznicę historycznego wydarzenia kopalnia dostanie relikwie patronki górników solnych, św. Kingi. Trafią one do kaplicy pod wezwaniem starosądeckiej świętej 176 metrów pod ziemią.
Od wpisu na listę UNESCO kopalnia soli w Bochni obserwuje stopniowy wzrost ruchu turystycznego. W 2013 r. zanotowano 151 520 osób (czyli o 10 tys. osób więcej niż w roku 2012; w samym tylko czerwcu 2013 kopalnię odwiedziło 27 tys. turystów, co tłumaczono „efektem UNESCO). W 2014 r. frekwencja była niższa: 145 624 osoby, rok ten jednak był przełomowy, ponieważ kopalnia przejęła prowadzenie ruchu turystycznego, rozwiązując umowę z dotychczas dzierżawiącym podziemne wyrobiska Uzdrowiskiem Kopalnia Soli Bochnia. Przez dwa miesiące nieczynna była jedna z głównych atrakcji kopalni, trasa multimedialna. W roku 2015 znów zaobserwowano wzrost odwiedzających: 156 539 osób.
—————————-
Strefę Zabytkową Kopalni w Bochni stanowią 3 szyby: Sutoris (z połowy XIII w.), Campi (z połowy XVI w.) i Trinitatis (z początku XX w.) oraz 9 poziomów, usytuowanych pod powierzchnią terenu. Cenną spuściznę kultury duchowej bocheńskich górników stanowią podziemne kaplice i miejsca kultu religijnego.
