Prezentujemy treść stanowiska Konwentu Starostów Województwa Małopolskiego, podpisane przez jego Przewodniczącego Jacka Pająka, w którym starostowie przedstawiają problematyczne rozwiązania nowej ustawy dotyczącej rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka.
Stanowisko Konwentu Starostów Województwa Małopolskiego
z dnia 28 października 2011 roku
w sprawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Z dniem 1 stycznia 2012 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887), która rewolucjonizuje obecnie obowiązujący system opieki nad dzieckiem.
Proponowane przez ustawę rozwiązania ocenić należy jako, w zasadniczej części, ciekawe i pożyteczne mechanizmy wspierające dotychczasowe starania samorządów w tej dziedzinie. Nie można jednak nie zauważyć ewidentnych błędów ustawodawcy – braku przepisów definiujących, niespójności przepisów oraz uregulowaniu całego kompleksu zagadnień bez bezpośrednich unormowań czy wskazówek w tekście ustawy, co w konsekwencji prowadzi do dużej uznaniowości ich interpretacji.
Nie sposób zbagatelizować też sytuacji samych rodzin zastępczych: zamiast realnie wspierać wykonywanie obowiązków związanych z pieczą zastępczą – ustawa wprowadza rozbudowany katalog form współpracy, kontroli oraz oceny zarówno sytuacji dziecka jak i rodziny zastępczej. Ponadto nie znajduje uzasadnienia wprowadzenie uregulowania stanowiącego, iż koordynator rodzinnej pieczy zastępczej obejmuje opieką nie więcej niż 15 rodzin zastępczych podczas gdy, asystent rodziny pracujący z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych obejmuje swoją pracą nie więcej niż 20 rodzin. Przyjęcie takiego rozwiązania sugeruje, iż rodzina zastępcza jest rodziną kryzysową.
Co najmniej równie ważnym niedopatrzeniem ustawodawcy jest zignorowanie zasady konstytucyjnej (art. 167), zgodnie z którą decentralizacja władzy publicznej, rozbudowa samorządności społecznej, wzmacnianie autonomii samorządów, przekazywanie im kompetencji, których nie powinny wykonywać ogniwa administracji rządowej, wszystkie te procesy mają rację bytu i szansę powodzenia tylko wówczas, gdy działaniom tym towarzyszy tworzenie jednostkom samorządu terytorialnego możliwości uzyskiwania odpowiednich środków finansowych na realizację zadań. Tego rodzaju działania muszą przyjmować bądź to formę dotacji z budżetu państwa, bądź też wymagają określenia dochodów własnych.
Wdrożenie proponowanych rozwiązań będzie generowało w najbliższych latach potężne obciążenie finansowe dla powiatów związane zarówno z organizowaniem i utrzymywaniem nowych struktur, ale również wynikające z obligatoryjnego wzrostu kosztów utrzymania rodzin Zwiększeniu ulega bowiem pomoc pieniężna na częściowe pokrycie kosztów utrzymania każdego dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej.
Ponadto Starosta:
– zatrudnia w rodzinach zawodowych i rodzinach zastępczych niezawodowych w których wychowuje się więcej niż 3 dzieci oraz rodzinnych domach dziecka (powyżej 4 wychowanków) osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich,
– finansuje działalność rodzin pomocowych,
– dofinansowuje wypoczynek poza miejscem zamieszkania dzieci w wieku od 6 do 18 roku życia,
– przyznaje środki finansowe na utrzymanie i remont lokalu mieszkalnego w którym funkcjonuje rodzina zastępcza niezawodowa, zawodowa lub rodzinny dom dziecka.
Dodatkowo, ustawa w zasadniczy sposób reformuje kształt służb pomocowych w samorządzie powiatowym, wprowadzając nowe struktury takie jak: organizator pieczy zastępczej i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej. Samo wynagrodzenie jednego koordynatora to koszt ok. 40 tys. zł rocznie bez wyposażenia stanowiska pracy, materiałów biurowych, mediów. Dodatkowo osobom tym zapewnić należy pomieszczenia biurowe, których samorządy nie posiadają.
Brak zabezpieczenia środków finansowych na realizację tak zdefiniowanego zadania stawia pod znakiem zapytania możliwość wdrożenia w ogóle omawianych zapisów – wpisując się tym samym w niechlubną praktykę osłabiania samorządności w Polsce poprzez osłabianie finansowe jst. Jest to działanie tym bardziej niezrozumiale, że obecnie obowiązujący system wydaje się być ekonomicznie i organizacyjnie racjonalny, natomiast wdrażanie droższych rozwiązań w czasach kryzysu rodzi pytanie o intencje wdrożenia takich rozwiązań właśnie w obecnym czasie.
W związku z taka diagnozą obecnej sytuacji Konwent Starostów Województwa Małopolskiego wnosi o podjęcie stanowczych działań mających na celu zmianę nierealnych i niecelowych zapisów ustawy i opóźnienie wejścia w życie ustawy w obecnym jej kształcie lub też wprowadzanie poszczególnych zapisów z odroczeniem w czasie – tak jak to ma miejsce w przypadku zatrudnienia koordynatorów. Wskazanym jest również, aby niektóre z zadań o charakterze obligatoryjnym zamienić na fakultatywne. Pozwoliłoby na przyznawanie zapisanych w ustawie świadczeń rodzinom zastępczym, które faktycznie wymagają tego typu wsparcia i pomocy, a nie każdej rodzinie, która złoży wniosek.
Troska o dobro i prawidłowy rozwój dziecka leży na sercu wszystkim samorządom dlatego tak ważne jest aby ustawa która dotyczy wspierania rodziny zawierała zapisy ułatwiające funkcjonowanie rodzin zastępczych, a nie była jedynie zbiorem „suchych” zapisów, które ze względu na braki finansowe nie będą realizowane.
Przewodniczący Konwentu Starostów Województwa Małopolskiego
Jacek Pająk
